Басты бет/ Қазақ өнерінің белгілері мен нышандары / Қазақ ою-өрнегінің тілі /«Шимай» (шиыршық)
Артқа

«Шимай» (шиыршық)

 

 

Шимай / шиыршық – петроглифтерде және ежелгі керамикаларда әлемнің көптеген аймақтарында, яғни Тынық мұхиты бассейні елдерінде, Батыс Азияда, Еуропада және т. б. кездесетін ең көне таңба. Бұл әмбебап таңбаның нышандық белгісі көп. Қазақстандық жәдігерлерде шиыршық Андронов заманынан бері бар және ерте қола дәуірінің керамикалық кешендерінде жиі кездеседі және кейінгі уақытта да үзілмейді. Ол көшпенділер өнерінде белсенді түрде көрініс тауып, өмірді оның бұрылыстарымен, құлдырауымен және өрлеуімен бейнелейді.
 

Математика тілінде шиыршықтардың бірнеше негізгі түрлері бар: архимедтік, логарифмдік, клотоидты және әртүрлі диаметрдегі жарты шеңбер доғаларының конъюгациясы арқылы түзілген. Архимедтік және логарифмдік шиыршық өзінің дизайны бойынша қазақтың атақты «қошқар мүйізіне» жақын. Қазақ мәдениетіндегі шиыршық қозғалыс пен дамумен, мәңгілікпен байланысты және өмірдің графикалық метафорасы ретінде қабылданады. Күннің қозғалысымен және керісінше айналатын шиыршықтар бар. Бәлкім, бұл факт тірілер әлемі мен өлілер әлемін түсінуге байланысты болса керек (оларды белгілеу үшін). Жалпы, шиыршық бейнелі түрде өмірдің дамуын білдіреді.

Шайгозова Ж.Н., Наурзбаева А. Б.
Краткая энциклопедия знаков и символов казахской культуры.
Алматы: КазНИИК, 2023.
Скачать
.